What Is Your Name? (1953)

Tytuł polski: brak

Tytuł angielski: What Is Your Name? aka Always In My Heart

Tytuł oryginalny: 君の名は / Kimi no na wa (Twoje imię to...)

Reżyseria: Hideo Ōba

Scenariusz: Takao Yanai

Studio: Toho, Shochiku

Dystrybucja: Shochiku

Premiera: 15.09.1953

Obsada: Keiko Kishi, Keiji Sada, Chikage Awashima, Yumeji Tsukioka, Yuji Kawakita, Toshiko Kobayashi, Hitomi Nozoe, Keiko Awaji, Chishū Ryū, Haruyo Ichikawa, Yūko Mochizuki, Eijirō Yanagi i inni.

O czym:

Przypadkowe spotkanie mężczyzny Harukiego Atomiyi z kobietą Machiko Ujie podczas bombardowania Tokio w 1945 roku niespodziewanie wynika wielką miłością. Para przysięga się spotkać ponownie sześć miesięcy później, lecz na drodze ich związku wyrastają niespodziewane problemy.

Omówienie:

What Is Your Name? znany również pod tytułem Always in My Heart to romantyczna trylogia zrealizowana na podstawie popularnego słuchowiska radiowego stacji NHK z 1952 roku, która osiągnęła w Japonii spektakularny sukces komercyjny. Pierwsza część była zajęła drugie miejsce w japońskim box officie w 1953 roku, ustępując jedynie części drugiej, podczas gdy część trzecia zdominowała box office w 1954 roku. Mimo ogromnego sukcesu finansowego i wpłynięciu na ówczesną popkulturę, trylogia była ostatnimi produkcjami w klasycznym stylu prezentowanym przez nurt zwany surechigai (dosł. „wzajemne mijanie się”). Na nurt ten składają się melodramaty, których bohaterowie z różnych powodów wciąż nie mogą zostać razem, (nomen omen) mijając się aż do finału danej produkcji. Najpopularniejszym przykładem nurtu jest czteroczęściowy film The Compassionate Buddha Tree (Aizen katsura, Hiromasa Nomura, 1938), gdzie młody lekarz i owdowiała pielęgniarka wciąż nie mogą spełnić swojej miłości z powodu społecznych uwarunkowań i innych problemów.

Mimo że popularność nurtu gwałtownie ówcześnie spadała (o czym więcej przy okazji omawiania ostatniej części trylogii), to zanim znikła całkowicie What Is Your Name? miażdżył w box officie wszelką konkurencję w latach 1953-54. Filmy osiągnęły taką popularność, że wpłynęły na modę Japończyków, niektóre z powiedzeń czy kwestii wypowiadanych przez bohaterów weszło do codziennego użytku, a miejsca, gdzie kręcono najważniejsze sceny przemieniły się w turystyczne atrakcje czy miejsca spotkań zakochanych.

Główna oś fabularna to rozciągnięty wątek romantyczny, w którym zarówno Michiko, jak i Atomiya napotykają niespodziewane przeszkody na drodze do realizacji swoich uczuć. W pierwszym filmie Michiko nie jest w stanie spotkać się z Atomiyą w umówionym miejscu z powodu decyzji swojego tyrańskiego wujka – jej prawnego opiekuna po śmierci rodziców – jaki sam znalazł jej własnego kandydata na męża. Ewentualny narzeczony, ku pewnemu zaskoczeniu widza, okazuje się być jednak dobrą osobą i jako taka decyduje się pomóc dziewczynie w odszukaniu Atomiyi. Tuż przed spotkaniem z ukochanym, wystraszona obawami, że rzeczywistość nie sprosta jej marzeniom, Michiko decyduje się nagle wyjść za mąż za kandydata wujka. Ten po ślubie przeobraża się w zazdrosnego i okrutnego mężczyznę, w dodatku kontrolowanego w dużej mierze przez nienawidzącą jego żony matkę. Sprawia to, że Michiko decyduje się uciec z domu, co – w połączeniu z innymi wydarzeniami – kieruję ją wprost do Atomiyi, który, jak się okazuje, sam również jej poszukiwał. Mimo tego nie dane jest im się połączyć w miłość: Michiko jest w ciąży. Ukochani decydują się zatem rozstać.

O ile główny wątek jest typowo telenowelowy i wydaje się na siłę przeciągany w czasie, to na przestrzeni ok. 126 minut czasu trwania poboczne wątki i poboczne postaci prezentują się częstokroć interesująco. W przeciwieństwie do protagonistów, schwytanych w sidła stereotypowego portretowania pożądanego wzorów, tj. przystojnego mężczyzny, będącego odważnym romantykiem o czystym sercu i poświęcającej się patriarchalnym pragnieniom kobiety. Wśród drugoplanowych postaci odnajdziemy między innymi Asę – przyjaciółkę Michiko. Piękną i na ówczesne standardy silnie wyemancypowaną kobietę. Postanawia ona pomóc zakochanym związać się ze sobą i często dzięki niej (mimo że sama powoli zakochuje się w Atomiyi) dochodzi do spotkań dwójki bohaterów. Jest to o tyle interesująca postać, że w doskonały sposób łączy ona czystość serca, będąc stuprocentowo pozytywną i dobrą osobą z dość silnym charakterem, sprawiającym, że nie boi się powiedzieć innym co o nich myśli, wysunąć się na dominującą pozycję nawet w obecności mężczyzn czy też przyznać się do błędu i za niego przeprosić. Wszystko to składa się na – w mojej opinii przynajmniej – najciekawszą postać z całej trylogii.

Tematycznie film porusza na marginesie trzy dodatkowe kwestie. Pierwszą z nich jest temat prostytucji, która dla wielu kobiet po drugiej wojnie światowej stała się jedynym źródłem utrzymania, lecz źródłem ściągającym na nie pogardę społeczną i ostracyzm. Podczas pierwszego oczekiwania na Michiko, Atomiya zostaje zagadnięty przez Ayę, młodą, uroczą prostytutkę. Niedługo później pomaga jej przyjaciółce – innej prostytutce, jaka próbuje popełnić samobójstwo, po tym jak zaszła w ciąże z amerykańskim żołnierzem, gdyż zadawanie się z obcokrajowymi klientami i posiadanie mieszanego pochodzenia dziecka było wyjątkowo godnym potępienia i pogardy czynem w oczach opinii publicznej. Atomiya mimo tego zaprzyjaźnia się z dziewczętami i dzięki jego wsparciu oraz pomocy dawnego oficera wojskowego zaczynają one normalne życie.

Produkcja pod tym względem nasuwa skojarzenia z takimi pozycjami, jak Kobiety nocy (Yoru no onna, Kenji Mizugochi, 1948) czy Biała bestia (Shiroi yajuu, Mikio Naruse, 1950), które wskazywały, że prostytutki zwykle nie wybierały zawodu z własnej woli tylko były do niego zmuszane przez ekstremalnie złe warunki ekonomiczne, głód, jak też przez przestępców czy zwyczajnie oportunistycznych mężczyzn, jacy publicznie potępiali prostytucję, a w ukryciu sami korzystali z usług seksualnych. Oczywiście What Is Your Name? nie angażuje się w temat tak głęboko, jak czyniły to wspomniane filmy, lecz dochodzi do podobnych wniosków, choć zaprezentowanych w delikatniejszy sposób. Nie pada tu krytyka ważnych osób czy rządu, a jedynie wskazanie, że napotkane przez nas prostytutki są dobrymi osobami, które miały nieszczęście znaleźć się w nieodpowiednim miejscu lub wśród nieodpowiednich ludzi. Niektóre z postaci – szczególnie w drugiej części – będą też nieraz stwierdzać, że po zakończeniu wojny prawie wszyscy zrobili coś z czego nie są dumni, więc krytykowanie kogokolwiek jest przejawem hipokryzji. W drugiej części jedna z postaci wręcz stwierdza, że współczesna kurtuazja nakazuje nie zadawać pytań o to, co się robiło po zakończeniu wojny niczym w kolektywnej próbie wyparcia tego ciężkiego okresu ze społecznej pamięci.

Drugą kwestią poruszoną w What Is Your Name? jest bezkompromisowość i zepsucie mediów. Zarzuty te są skierowane wobec prasy brukowej i sensacyjnych artykułów, których autorzy przejmują się zainteresowaniem prymitywnych gustów czytelników bardziej niż losem osób, jakich dany artykuł dotyczy. Kwestia ta poruszona jest ponownie na przykładzie prostytutek. Po tym jak Atomiya zaprzyjaźnia się z Ayą i jej przyjaciółką i – wraz z pomocą dawnego oficera – pomagają im wyjść na prostą sprawą interesuje się jedna z gazet, która kosztem dobrego imienia mężczyzn i pogłębienia społecznego ostracyzmu, z jakim spotykają się kobiety (i jaki teraz zagraża również Atomiyi i oficerowi), postanawia wydrukować sensacyjny artykuł, żerujący na społecznej niechęci wobec obcokrajowców i prostytutek.

Z tym także wiąże się ostatnia z trzech dodatkowych kwestii: społecznej niechęci wobec osób mieszanego pochodzenia. Przyjaciółka Ayi próbowała popełnić samobójstwo, gdyż zaszła w ciążę z obcokrajowcem (co prawda nie jest to powiedziane wprost z kim, ale należy podejrzewać, że chodzi o amerykańskiego żołnierza). Jej dziecko spotyka się ze społeczną niechęcią nawet bardziej niż same kobiety. Temat ten zostanie rozwinięty w tle głównego wątku w kolejnych częściach trylogii, więc wrócę do niego później. Warto też zwrócić uwagę, że – na wzór większości ówczesnych dramatów – produkcja dotyka tematu ubóstwa sporej części ówczesnego społeczeństwa. Temat ten jest jednak jeszcze bardziej zepchnięty do tła niż wspomniane przed momentem.

Oczywiście film nie prezentuje się nadto oryginalnie (czy to fabularnie czy formalnie) na tle wielu ówczesnych produkcji japońskiej kinematografii. Mimo to nie można odmówić mu istotnej roli jako produkcji idealnie wskazującej na gust ówczesnej (szczególnie żeńskiej) widowni (mówi się, że gdy w kinach wyświetlano film żeńskie części łaźni niemal całkiem pustoszały). What Is Your Name? jest idealnym komercyjnie produktem swoich czasów, zbierającym w trzy filmy popularne typy postaci i najczęstsze problemy ówczesnego społeczeństwa, prezentując równocześnie ostatni wielki, tragiczny romans w starym stylu.