Niewinna miłość Carmen (1952)

Tytuł polski: Niewinna miłość Carmen

Tytuł angielski: Carmen's Innocent Love aka Carmen's Pure Love

Tytuł oryginalny: カルメン純情す / Karumen junjō su

Reżyseria: Keisuke Kinoshita

Scenariusz: Keisuke Kinoshita

Studio: Shochiku

Premiera: 13.11.1952

Obsada: Hideko Takamine, Masao Wakahara, Chikage Awashima, Toshiko Kobayashi, Eiko Miyoshi, Chieko Higashiyama i inni.

O czym:

Gwiazda nude shows zakochuje się w artyście, lecz na drodze jej miłości stają społeczne konwenanse i niesprawiedliwości.

Omówienie:

Film stanowi kontynuację Carmen Comes Home, zrealizowanego w kolorze przeboju Keisukego Kinoshity, łączącego dramat z frywolną komedią i lekkim romansem. Druga część została zrealizowana w tańszej czerni i bieli oraz – choć wciąż z Carmen w centrum – przedstawia losy kilku postaci. Tytułowa z nich zakochała się w młodym artyście, przez co staje się niechętna wykonywaniu zawodu kabaretowej tancerki. Ów artysta okazuje się być kobieciarzem, pragnącym ożenić się z bogatą dziewczyną by zyskać jej fortunę. Dziewczyna ta prowadzi dość rozwiązły tryb życia i nie ma ochoty się ustatkować, lecz do ożenku zmusza ją matka, grożąca wydziedziczeniem. Zachowanie matki wynika z faktu, że jest ultraprawicową kandydatką do sejmu. Tymczasem przyjaciółka Carmen, znana z poprzedniego filmu Akemi, została porzucona z małym dzieckiem przez komunistycznego działacza.

Choć frywolność, naiwność i prostota Carmen, której wydaje się, że jest prawdziwą artystką może być czasem nieco irytująca, to Kinoshita poprzez rozbicie uwagi widza na wiele wątków skutecznie odbiera możliwość przesycenia filmu osobowością Carmen. Ponadto Hideko Takamine – jako świetna i atrakcyjna (zatem idealna do roli Carmen) aktorka – nadaje swojej postaci tyle uroku, że ciężko bohaterki nie lubić.

Co jednak ciekawsze, to kwestie, jakim każe stawiać czoła protagonistce Kinoshita. Romantyczna komedia jest tu bowiem tylko przykrywką dla politycznej satyry, która nikogo nie oszczędza. Awangardowi artyści przedstawieni są jako lenie, kobieciarze i sprzedawczyki. Prawicowi politycy to wulgarni, głupi, kłamliwi karierowicze, chcący wpędzić Japonię w kolejną bezsensowną wojnę. Lewicowy, komunistyczny działacz to wykrzykujący na wiecach politycznych człowiek, jaki nie przejmuje się niczyim dobrem zaślepiony pragnieniem zdyskredytowania przeciwnego obozu politycznego. Na tej arenie politycznych i społecznych zmagań są tylko jedni przegrani: kobiety nie posiadające majątku.

Akemi boryka się z wychowaniem dziecka, uniemożliwiającego jej podjęcie dobrej pracy, a ludzie, których napotyka na swojej drodze mają dla niej tylko jedną radę: porzucić dziecko. Carmen nie jest w stanie znaleźć pracy w żadnym zawodzie, ponieważ wszędzie jest postrzegana przez pryzmat swojej urody i – szczególnie przez (obleśnych) mężczyzn – seksualności. Gdy zostaje zaproszona do pozowania, to tylko po to by malarz mógł nacieszyć oczy jej urodą i przejść do niezobowiązującego romansu, próba pracy jako kelnerka kończy się fiaskiem z powodu zazdrości żony właściciela restauracji. Carmen jest osobą pełną ciepła, lecz jednowymiarowe postrzeganie jej osoby przez patriarchalne społeczeństwo jako obiektu seksualnego nie pozwala jej na rozpoczęcie godnego życia, oferując jedynie zawody o nacechowaniu erotycznym, w tym zawód prostytutki.

Co więcej, problemem jest również jej pozycja społeczna. Fakt pochodzenia z niższej warstwy społecznej dodatkowo sprawia, że jest traktowana jako obywatelka drugiej kategorii. Wspomniana prawicowa polityk wprost mówi, że Carmen nie może nawet marzyć o małżeństwie ze swoim ukochanym, ponieważ osoba jej pochodzenia nigdy nie będzie miała możliwości socjalnego awansu.

Kwestie polityczne – zwłaszcza związane z wyborami i obozami politycznymi – zostały najpewniej podjęte, gdyż Carmen's Innocent Love powstawała niedługo przed wyborami do pierwszego powojennego rządu Japonii, tworzonego bez nadzoru ze strony Stanów Zjednoczonych. Kwestia odnowy „wielkiej Japonii” – promowana przez prawicowców – spotykała się z protestami (jakie zresztą Kinoshita umieścił w produkcji), wyrażającymi sprzeciw wobec ponownego zbrojenia kraju. Niektórzy, zapewne słusznie, łączą obecność tej kwestii w filmie z obecnością na arenie politycznej wpływowego Nobusuke Kishiego, dawnego zbrodniarza wojennego, wypuszczonego na wolność i prowadzącego swoją partię, promującą ponowne zbrojenie się Japonii.

Kinoshita poprzez komedię czasem wyjątkowo tragicznych pomyłek styka ze sobą postaci z najróżniejszych rejonów społecznych i politycznych, zmuszając widza raz do śmiechu, raz do wzruszenia, często do zastanowienia. Moralnym kompasem staje się w filmie służąca w domu wspomnianego na początku artysty: starsza kobieta, która bez przerwy – w scenach początkowo przedstawianych w kluczu humorystycznym – porównuje wszystko do bomby atomowej. Później widz dowiaduje się, że jej syn zginął w eksplozji bomby nuklearnej, co nadaje jej postaci niespodziewanego tragizmu. Jej wątek kulminuje w wybuchu skierowanym przeciw politykom, chcącym powrotu „wielkiej Japonii” – kraju poświęcającego swoich synów w irracjonalnych próbach zawojowania świata.

Carmen's Innocent Love zyskał również sławę, gdyż Kinugasa nakręcił niemal całość korzystając z tzw. dutch angles, czyli przekrzywionych kadrów. Oddają one zarówno nowoczesnego ducha w staroświeckim, tradycyjnym społeczeństwie, jak również podkreślają emocjonalny ciężar licznych scen. Jest to szczególnie widoczne w chwilach, gdy po nieprzyjemnych wydarzeniach Carmen wraca ulicą do domu; przekrzywiony kadr sprawia wrażenie, jakby cały czas szła pod górę, co stanowi prostą, acz stosowną metaforę jej sytuacji życiowej. Na koniec Kinoshita obiecuje kontynuację losów Carmen i Akemi, lecz niestety takowa nigdy nie została stworzona.